Wystawy

  ↵

Różewicz – poeta, który inspiruje. Fotografie Adama Hawałeja

Tadeusz Różewicz (1921-2014 r.) - jeden z najważniejszych poetów i dramaturgów drugiej połowy XX wieku i przełomu XX/XXI w. w Polsce. Na Uniwersytecie Europejskim Viadrina pokazujemy kolekcję zdjęć fotografa Adama Hawałeja, ilustrującego codzienność Tadeusza Różewicza. Ta kolekcja zdjęć jest czymś wyjątkowym, ponieważ Tadeusz Różewicz niechętnie się fotografował. Jego fotograf Adam Hawałej wspomina:

„Pana Tadeusza poznałem osobiście w 1986 roku. Od jakiegoś czasu szukałem sposobności na zrobienie zdjęć, ale wciąż mi odmawiał. Takie swoiste podchody trwały trzy lata. Gdy już przestałem liczyć, że będę mógł kiedykolwiek go fotografować, przypadek zrządził […], że podczas wizyty w Tetrze Polskim, u pani Marii Dębicz – ówczesnego kierownika literackiego. Spotkałem Tadeusza Różewicza. Po prostu siedział w fotelu i pił herbatę. Zostałem przedstawiony i w pewnym momencie pani Dębicz spytała, czy nie zrobiłbym panu Tadeuszowi zdjęcia. I tak powstało to pierwsze…”

Potem fotograf mógł już często towarzyszyć Różewiczowi i go fotografować. Zainspirowana tą kolekcją zdjęć powstała książka „Różewicz w obiektywie Adama Hawałeja” (2011) oraz prezentowana wystawa.

*z „Różewicz w obiektywie Adama Hawałeja”, Wrocław 2011

Tadeusz Różewiczundefined

Gorzkie rozliczenie się Różewicza z biografią swojego pokolenia, które bezskutecznie poruszało się w chaosie ws4półczesnego życia, znalazło doskonałe odzwierciedlenie w jego dramatach. Z gorzką ironią obserwował codzienność przeciętnego polskiego intelektualisty.

Siła twórczości Różewicza tkwi w umiejętności łączenia przeciwieństw. Z jednej strony trzyma się klasycznej formy, z drugiej służy mu ona do wyrażenia świeżych, nieszablonowych treści. I odwrotnie, daje nowatorski wyraz tematom z przeszłości. To sprawia, że ​​jego prace są niejednoznaczne, niepokojące i uniwersalne. Trwałą wartość awangardy w formie i treści utworów potwierdza dość częsta inscenizacja jego sztuk. Mimo, że mają kilkadziesiąt lat, nadal dokładnie oddają stan naszego umysłu.

Różewicz stał się jednym z najżywszych kronikarzy polskiej rzeczywistości minionego i obecnego stulecia. Pozytywny odbiór utworów wykonywanych za granicą dowodzi, że posługuje się aluzjami czy podtekstami, które są rozpoznawalne nie tylko w jego ojczyźnie.

Adam Hawałej jest fotografem prasowym i teatralnym. Jako fotoreporter, na co dzień zajmował się głównie fotografią prasową na Dolnym Śląsku, dokumentując głównie największe wydarzenia społeczno-kulturalne i sportowe w Polsce i za granicą. Z kolei we Wrocławiu zajmował się wydarzeniami kulturalnymi. Od 1986 r. do 2014 r. dokumentował życie Tadeusza Różewicza. W 2011 r. wydał album „Różewicz”. Za swoje zasługi został uhonorowany odznaką „Zasłużony dla Polskiej Agencji Prasowej” w 2012 roku oraz Nagrodą im. Tadeusza Szweda przyznaną przez Dolnośląski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich.

Magdalena Grochowska jest publicystką i pisarką. Od 1996 roku reporterka „Gazety Wyborczej”. Pisze głównie biografie. Za „Jerzy Giedroyc. Do Polski ze snu” (2009) otrzymała kilka nagród. W pierwszej części najnowszej biografii „Różewicz. Rekonstrukcja” Grochowska zajmuje się historią rodziny Różewiczów. Pokazuje dramat spalonego wojną człowieka, który zrewolucjonizował polską poezję, choć miała ona umrzeć „po Auschwitz”. Grochowska opowiada o Różewiczu jako mężu, ojcu i synu. Pokazuje jego uwikłanie w socrealizm, wyzwolenie się z niego i narodziny dramatopisarza. Oto, co napisała o swojej pracy nad książką:

„Praca nad „Rekonstrukcją” zajęła mi ponad pięć lat. Był to trudny czas obcowania z Tadeuszem Różewiczem. Wciąż jestem w drodze do niego. Prowadził mnie przez jasne i ciemne pokoje gmachu swojej twórczości, wtrącał w pułapki i Kafkowskie jamy. Popadałam w zwątpienie i z wysiłkiem wydobywałam się na światło. Pomagali mu w tym jego bliscy i rodzina; badacze i znawcy jego pisarstwa, edytorzy korespondencji; historycy, archiwiści i bibliotekarze. Ludzie życzliwi i świadomi tego, że nie sposób pojąć ostatnich stu lat historii Polski bez poznania i zrozumienia Różewicza…”

*z „Różewicz. Rekonstrukcja I”, M. Grochowska, Warszawa 2021

30. listopada 2022 r. odbyło się spotkanie z Magdaleną Grochowską i Adamem Hawałejem na Uniwersytecie Europejskim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą, podczas którego goście rozmawiali o ich osobistych doświadczeniach z Tadeuszem Różewiczem - A. Hawałej o swoich podróżach z poetą, a  M. Grochowska o swojej podróży jego śladami.

>>> Nagranie rozmowy (polska wersja)
>>> Nagranie rozmowy (niemiecka wersja)